Waterstress in Vlaanderen

Reeds in Visie Vlaanderen 2050, opgesteld door de vorige Vlaamse regering, werd opgeroepen tot de creatie van een robuust watersysteem.

Een robuust systeem moet tegen een stootje kunnen en valt niet bij de minste tegenkanting - of droogte - om. Robuuste systemen hebben redundantie en zijn niet afhankelijk van "just in time"-processen. Zij moeten ontworpen zijn om schokken van bepaalde grootte en frequentie op te vangen.

Een voorbeeld van een robuust systeem zou de kust- en landverdediging tegen natuurlijke overstromingen door rivier- of zeewater moeten zijn. Het houdt onder meer in dat er ruimte is voorzien om extra water te bufferen (gecontroleerde overstromingsgebieden) of dat dijken en duinen hoger en sterker zijn dan nodig om gewone winterstormen te doorstaan. Het betekent ook dat deze dijken, duinen en overstromingsgebieden het grootste gedeelte van het jaar, zelfs van hun bestaan, eigenlijk niet ten volle benut worden. Ze moeten er echter staan wanneer de storm toeslaat. Anders loopt de helft van Vlaanderen onder water.

Moeten ze elke storm weerstaan? Dat nu ook weer niet. Dat zou hen véél te groot en véél te duur maken. Vandaar het begrip 100-jarige storm of zelfs 1.000-jarige storm. Hoge waterstanden, specifieke stormcondities qua golfhoogte en zeespiegel die eens om de X jaar voorkomen en waarvoor ze ontworpen werden. Een robuust kustverdedigingssysteem is dus een evenwicht tussen de aanlegkosten en de kosten die de schade aan het hinterland met zich zou meebrengen.

In de nieuwe waterbeleidsnota van de Vlaamse regering wordt ingegaan op het risico op waterschaarste en manieren om de gevolgen van droogte zo veel mogelijk te beperken. Watertekorten zijn immers nefast; niet enkel voor mens en natuur, maar ook voor de economie. Niet alleen de landbouw en de industrie, maar ook de scheepvaart heeft te lijden onder de voortdurende dreiging van waterschaarste, waarbij rantsoeneringsmaatregelen kunnen worden genomen, of - erger nog - het afschakelingsplan kan worden geactiveerd. 

Innovatie en onderzoek inzake spaarzaam watergebruik wordt in de visie van de Vlaamse regering aangemoedigd. Maar innovatie kan ook bijdragen aan het verhogen van de zoetwatertoevoer zelf. Ontzilting van brak of zeewater kan daar een voorbeeld van zijn. Begin 2020 werd in dat kader een haalbaarheidsstudie afgerond van een Blauwe Cluster-project - Sweet H2(O). Een vervolgtraject kan een pilootinstallatie aan de kust zijn. 

Ontzilting biedt zelfs ook toepassingsmogelijkheden in het binnenland. Door de toenemende droogteproblematiek loopt het zoutgehalte in rivieren en de dokken op. Daardoor wordt het water ervan ongeschikt voor gebruik in industriële processen. Een voorbehandeling door ontzilting is dan ook nodig.

Een robuust watersysteem houdt dus best rekening met alle opties. Een beter hergebruik van het water, een betere bodeminfiltratie, een zuiniger watergebruik, ... waarbij innovatieve ontzilting een belangrijk sluitstuk kan zijn.