Innovatief varen: een kader voor duurzame maritieme innovatie

De Vlaamse Regering wil met een nieuw besluit een permanent wettelijk kader voor innovatief varen creëren. Dit kader moet ruimte bieden voor onder andere geautomatiseerd varen en alternatieve aandrijfsystemen, zoals elektrische of waterstofschepen. De Mobiliteitsraad van Vlaanderen (MORA) steunt dit initiatief, en benadrukt in zijn advies het belang ervan voor de transitie van de binnenvaart en maritieme sector naar een toekomstgerichte, slimme en duurzame werking.

Voor de blauwe economie, waarin duurzame economische groei hand in hand gaat met bescherming van het mariene ecosysteem, is dit besluit van groot strategisch belang:

• Digitalisering en automatisering verhogen de efficiëntie van de binnenvaart, wat kansen biedt voor multimodaal transport en ontlasting van de wegen;
• Innovatieve aandrijftechnologieën zoals waterstof of elektrische batterijen verminderen de ecologische voetafdruk van schepen en dragen bij aan de klimaatdoelstellingen;
• Door grensoverschrijdende samenwerking en Europese afstemming kunnen Vlaamse innovaties internationaal opschalen;
• De maritieme sector is een belangrijke speler in de blauwe economie, en dit kader maakt het mogelijk om innovatieve pilootprojecten snel en veilig te testen en ontwikkelen.

Slim en werkbaar regelgevend kader

• Geautomatiseerd varen en alternatieve aandrijfsystemen vragen elk om een eigen aanpak. Toch is één centrale aanvraagprocedure voor bedrijven wenselijk;
• De markt is op dit moment al klaar voor semi-autonoom varen. Volledig autonome schepen zijn echter pas op langere termijn haalbaar;
• De regelgeving moet meegroeien met technologie, zonder innovatie in de weg te staan;
• Een risicoanalyse moet een integraal deel van een aanvraag zijn. Daarbij moeten elementen zoals veiligheid, type schip, goederen en vaargebied beoordeeld worden;
• Duidelijke termijnen voor beslissingen door de Commissie van Deskundigen zijn nodig;
• Veiligheid blijft cruciaal, maar innovatie en experiment moeten voldoende ruimte krijgen.

Samenwerking, mensen en toekomstvisie

• Havenbedrijven moeten evenveel zeggenschap krijgen als waterwegbeheerders. Dit moet bovendien juridisch correct verankerd worden;
• Innovatief varen stopt niet aan de landgrenzen. Dat impliceert dat er een duidelijke nood is aan interregionaal overleg en afspraken met buurlanden;
• Vlaanderen moet het thema ook op Europees niveau aankaarten;
• Er is nood aan nieuwe opleidingen voor bemanningen en technici, afgestemd op automatisering;
• Automatisering kan personeelstekorten helpen opvangen, maar een doordacht personeelsbeleid is essentieel om dat effectief tot stand te brengen.
• Opvolging en evaluatie zijn essentieel. De technologie evolueert heel snel, en het beleid moet in staat zijn om die evolutie te volgen.

Het vooropgestelde kaderbesluit vormt een belangrijke stap naar een slimmer, groener en veerkrachtiger binnenvaart- en maritiem systeem. Voor de blauwe economie is het een kans om Vlaanderen internationaal op de kaart te zetten als pionier in maritieme innovatie. Een succesvolle implementatie vraagt wel om duidelijke regelgeving, nauwe samenwerking tussen overheden, bedrijven en kennisinstellingen, en blijvende aandacht voor opleiding en veiligheid.

Alle foto's @ Seafar