Duurzame zeevoeding & mariene biotechnologie

Duurzaam en lokaal: dat is wat we vandaag op ons bord willen. Onze unieke ligging aan de Noordzee biedt in dat opzicht mooie kansen. Met steun van De Blauwe Cluster, die de schouders zette onder diverse projecten die focussen op duurzame voedselwinning op zee. Zoals de combinatie van aquacultuur en visvangst in dezelfde ruimte op zee en de kweek van mosselen via hangcultuur in windmolenparken.

De wereldbevolking groeit, en de vraag naar voedingsproducten uit zeeën en oceanen stijgt mee. Ook de Noordzee ontsnapt niet aan die toenemende druk. Duurzame visserij en aquacultuur zijn een must om voldoende aanbod te garanderen op een verantwoorde manier, zonder al te zware milieu-impact. Bovendien wordt zo bijgedragen aan de biodiversiteit van de Noordzee: nieuwe toepassingen van aquacultuur creëren nieuwe leefzones voor andere mariene soorten.

De funderingen van windmolens op zee worden gekoloniseerd door kleine organismen, die op hun beurt grotere organismen aantrekken. Om dat te maximaliseren, wordt gewerkt aan ontwerpen om nieuwe generaties windmolenparken ‘natuurinclusief’ te bouwen, met vishotels en aangepaste erosiebescherming rond funderingen.

Daarnaast zijn er onder andere proeven uitgevoerd voor de kweek van mosselen tussen die windturbines, en wordt er ook geëxperimenteerd met zeewierkweek. Op die manier kan het rendement per vierkante kilometer Noordzee verder worden gemaximaliseerd.

SYMAPA (Synergy between Mariculture & Passive Fisheries) onderzoekt nu welke materialen die habitats verder kunnen verrijken, en hoe Noordzee-bestendige en veilige productie- en oogstsystemen ontwikkeld kunnen worden (die bovendien voorspellend zijn). Maar de belangrijkste focus van SYMAPA is misschien wel passieve visserij, waarbij technieken worden gebruikt die de zeebodem niet beroeren. 

De voorlopige resultaten zijn trouwens zo positief dat er intussen een eerste aanvraag voor een commerciële zeeboerderij werd ingediend. In dat opzicht past SYMAPA ook perfect in het nieuwe marien ruimtelijk plan (MRP) van de federale regering. Dat stelt dat innovatieve en duurzame projecten kunnen worden gelanceerd op zee, binnen kleine en duidelijk afgebakende zones waar de impact ervan miniem is.

De voordelen van bovenstaande biodiverse infrastructuren zijn legio. Ze zorgen er in de eerste plaats voor dat de druk op onze visgronden niet te groot wordt. Bovendien vormen de kweekinstallaties een potentiële voedingsbron en schuilplaats voor andere zeebewoners (vissen, kreeften en krabben). Verder kunnen op deze manier gezonde zeevruchten worden gekweekt die bovendien perfect passen in het verhaal van lokale toelevering (‘producten van bij ons’).

Ten slotte kunnen technieken van innovatieve aquacultuur op zee ingezet worden in het kader van natuurgebaseerde kustbescherming. Daartoe werd het project Coastbusters opgezet. Of hoe projecten rond duurzame voeding véél meer kunnen zijn, en zelfs een positieve impact kunnen hebben op de waterkwaliteit, biodiversiteit en het natuurbehoud in en rond de Noordzee.

Vlaanderen is al pionier in offshore windenergie en staat wereldwijd vierde wat betreft energieproductie op zee. Door dit nu te koppelen aan duurzame aquacultuur, zetten we als regio nog een stap verder en boren we nog meer het potentieel van de zee aan: niet alleen hernieuwbare energie via wind, golven, getijden en zon, maar ook voeding.

Omdat de mosselen in volle zee worden gekweekt volgens de hangcultuurmethode, groeien ze sneller dan bodemcultuurmosselen én hebben ze een heel hoog vleesgehalte. Dat levert een unieke Belgische mossel op. Doordat de schelpen op de zeebodem terechtkomen, ontstaat daar ook een nieuwe bodemcultuur.

Interessant is ook dat controle van de groei niet meer ter plaatse zal moeten gebeuren. Via smart applications en onderwaterdrones zullen we in de toekomst heel wat gegevens vanop afstand kunnen verzamelen. Op zee gaan om te weten wanneer de mosselen gezaaid en geoogst moeten worden, zal niet meer nodig zijn – gedaan dus met het trotseren van ruwe weersomstandigheden. Zeker in de winter is het bijna onmogelijk om met bemande boten te gaan controleren.

Een ander innovatief project rond duurzame voeding is het door De Blauwe Cluster aangestuurde SYMAPA. Dit project bouwt voort op de kennis uit het offshore-pilootproject Value@Sea: de ontwikkeling van kweeksystemen waar mosselen, oesters, zeewieren en sint-jacobsschelpen samen worden gekweekt in zogenaamde ‘zeeboerderijen’ – aquacultuur op zee. In die ‘boerderijen’ worden die organismen onrechtstreeks gevoed door stikstof en fosfor die via onze rivieren in de zee stromen.