Een toekomstgericht innovatiebeleid voor de blauwe economie
De blauwe economie is een sterkhouder in het Vlaamse en Belgische economische weefsel, met belangrijke tewerkstelling en de creatie van hoge toegevoegde waarde. De sector biedt duurzame oplossingen voor de Vlaamse en federale transitieprioriteiten (energietransitie, circulaire economie, digitalisering en duurzame mobiliteit).
De ruimere blauwe economie creëert jaarlijks 15,4 miljard euro aan toegevoegde waarde en is goed voor 176.000 jobs in Vlaanderen. De sector vertegenwoordigt dus 5,2% van het Vlaamse BBP. Een recente studie van IDEA Consult toont een productiestijging van meer dan 26% tussen 2019 en 2022, inclusief de creatie van 15.000 nieuwe directe jobs (ondanks de grote uitdagingen van de Covid-19 en energiecrisissen).
Pioniers
Toekomstgerichte ontwikkelingen binnen onder andere de blauwe economie hebben van Vlaanderen en België een innovatieve topregio in Europa gemaakt. Het dichte netwerk van wereldbefaamde kennisinstellingen, dynamische kmo’s, topbedrijven met een globale voortrekkersrol en een ondersteunende overheid, maakt van Vlaanderen en België een koploper op het vlak van offshore energieontwikkeling, kustbescherming met natuurgebaseerde oplossingen, mariene ruimtelijke planning, duurzame zeevoeding, smart shipping, maritieme beveiliging, … .
De zes Vlaamse speerpuntclusters spreken expliciet de ambitie uit om hun succesvolle rol verder op te nemen en te versterken. Het succesvolle speerpuntclusterbeleid kan op 4 vlakken versterkt worden: een adequate ondersteuning van de basiswerking, een echt partnerschap tussen de speerpuntclusters en de overheid (met een minimum aan administratieve lasten), een aangepast instrumentarium om tegemoet te komen aan de verwachtingen van het innovatie-ecosysteem, en het vermijden van verdere fragmentatie in het innovatielandschap.
Aanbevelingen
Om de dynamiek te versterken en ervoor te zorgen dat de blauwe economie in Vlaanderen en België blijft uitgroeien tot een nog grotere sterkhouder, gedreven door baanbrekende innovatie, is het belangrijk dat in de volgende Vlaamse en federale legislatuur een gedurfd innovatiebeleid wordt uitgestippeld:
- Om doelgericht te innoveren is consistentie tussen Vlaamse en federale beleidsdoelstellingen en innovatiedomeinen cruciaal. Bouwen aan een duurzame blauwe economie zal succesvol zijn met een innovatiebeleid dat gericht is op oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen tegen 2030 (hernieuwbare energie, energieopslag, nature-based solutions, biodiversiteit, reductie emissies, …).
- De Vlaamse havengebieden omarmen en ondersteunen als hotspots waar de ontwikkeling en opschaling van innovatieve oplossingen kan gebeuren. Door hun economisch belang en netwerk, schaalgrootte, gemeenschappelijke infrastructuur en internationale uitstraling zijn de Vlaamse havens een broedplaats voor nieuwe ontwikkelingen en een dynamisch ecosysteem voor de (internationale) opschaling van innovatieve producten en diensten.
- De Vlaamse en federale administraties en agentschappen als hechte partners betrekken bij het uitwerken van innovatietrajecten die onder de respectievelijke bevoegdheidsdomeinen vallen, niet alleen vanuit een wetgevend perspectief maar ook naar toekomstgerichte investeringen toe, zoals de implementatie van duurzaam geïntegreerd kustbeheer op basis van natuurgebaseerde oplossingen of het voorzien in ontwikkelingszones voor duurzame blauwe economie activiteiten (mariparken).
- Meer samenhang en synergie creëren tussen Vlaamse, Belgische en Europese innovatiedomeinen en prioriteiten. De blauwe economie zal enkel succesvol blijven als ze opereert in een internationaal forum. Toegang tot Europese onderzoek fondsen en internationale (innovatie)partners afgestemd op de middelen en instrumenten van de Vlaamse innovatieoverheid zal deze internationalisering versnellen.
Piet Opstaele
CEO De Blauwe Cluster
Maart 2024
Achtergrond
Onlangs werden de resultaten gepubliceerd van een studie van de VUB die onderzocht hoe belangrijk de Vlaamse speerpuntclusters zijn voor de Vlaamse economie. De conclusie was dat de Vlaamse speerpuntclusters een duidelijke impact hebben op innovatie en economische groei in Vlaanderen en daarbuiten.
De Vlaamse speerpuntclusters hebben vervolgens een gezamenlijk memorandum opgesteld waarin ze de overheid oproepen om het huidige innovatiebeleid verder te zetten en de clusterorganisaties naar de toekomst toe nog sterker te ondersteunen in hun rol als centrale actoren binnen de belangrijke innovatie-ecosystemen van Vlaanderen.
Bovenstaande visietekst bouwt verder op dit memorandum, maar spitst zich specifiek toe op de blauwe economie en haalt enkele belangrijke aandachtspunten en aanbevelingen aan om binnen deze sector het innovatiebeleid nog verder aan te scherpen.
