Natuurherstel in de Belgische Noordzee: heel wat jonge oesters uitgezet
Op ongeveer 30 kilometer van de Belgische kust installeerden de partners in het project BELREEFS tweehonderdduizend jonge oesters op de zeebodem. In opdracht van de dienst Marien Milieu (FOD Volksgezondheid) bouwt BELREEFS aan het herstel van de ooit zo talrijke oesterriffen in de Belgische Noordzee.
De riffen vormen een belangrijke habitat voor tal van andere zeedieren, en dragen zo bij aan het versterken van de biodiversiteit. Dit project maakt deel uit van bredere inspanningen van de Belgische overheid om de slechte staat van het mariene milieu aan te pakken door actief in te zetten op natuurherstel.
Meerwaarde
Voor 1900 waren de Europese platte oesterbanken (Ostrea edulis) alomtegenwoordig in de Noordzee. Door overbevissing en menselijke activiteit op de zeebodem zijn ze nagenoeg volledig verdwenen. Een hardnekkige parasiet deed ook de laatste platte oesters in de 20e eeuw de das om.
Nochtans zijn het bijzonder waardevolle habitats. Platte oesters worden ook wel ecosysteemingenieurs genoemd, omdat ze riffen vormen die voor tal van andere soorten als schuil- en voedselplaats dienen. Ze ondersteunen zo diverse vissoorten en versterken de biodiversiteit.
Verder leveren ze ons allerlei andere ecosysteemdiensten. Ze zuiveren het water en leggen (overtollig) stikstof vast. Dichter bij de kust, stabiliseren ze ook de zeebodem, wat ons weerbaarder maakt tegen de gevolgen van klimaatverandering.
De Noordzee is niet alleen een belangrijke economische motor, maar ook een rijke en unieke natuurlijke omgeving die we heel goed moeten beschermen. Via deze samenwerking tussen overheid, wetenschap en industrie zetten we vandaag een belangrijke stap naar natuurherstel. Het uitzetten van jonge oesters in onze zee is meer dan symbolisch — het is een investering in biodiversiteit en klimaatbestendigheid. Met projecten als BELREEFS werken we doelgericht aan onze ambitie: tegen 2030 minstens 20% van de Noordzee in een herstelde ecologische staat brengen.
Annelies Verlinden
Installatie en monitoring
Na meer dan een jaar voorbereiding werden de oesters vanop een installatieschip in het water neergelaten, gehecht aan wat men rifsubstraat noemt. Het projectteam bestudeerde verschillende biologisch afbreekbare materialen die als rifsubstraat zouden kunnen dienen en koos uiteindelijk voor gebakken kleistenen.
Op die stenen werden oesterlarven ingezaaid en enkele weken verder opgekweekt. Dat gebeurde deels in een kwekerij in Nederland, maar in Oostende ontwikkelt het team ook technieken om dit lokaal te kunnen doen, vlakbij de vertrekplaats van het schip.
De oesters werden geïnstalleerd op een grindbed op dertig kilometer van de kust, rond het bij wet beschermde scheepswrak Kilmore, op een diepte van 30 meter. Het projectteam koos deze locatie met zorg uit. Ze brachten de locaties met de meest geschikte zeebodem- en omgevingscondities in kaart, om de overlevingskansen zo groot mogelijk te maken.
Natuurlijke bescherming tegen beschadiging en stroming, en optimale omstandigheden voor de installatie, zijn ook belangrijke parameters. Ze overlegden via de Redercentrale ook met de visserijsector wat de beste locatie voor het oesterrif kon zijn.
Na de installatie volgt een intensief monitoringsprogramma om de ontwikkeling van het rif en het effect ervan op de biodiversiteit op te volgen. De monitoring zal de ecologische impact evalueren en cruciale inzichten opleveren voor het onderbouwde beheer van het herstelgebied, evenals voor de verdere ontwikkeling van toekomstige opschalingsplannen.
Europese wet voor natuurherstel
Het herstelproject BELREEFS is een van de federale maatregelen die voortvloeien uit de Europese richtlijnen om de milieutoestand van onze zee te verbeteren. Het project wordt ondersteund door het LIFE-project Belgium for Biodiversity, dat als doel heeft de biodiversiteit in België te versterken.
Met de nieuwe Europese Natuurherstelverordening worden lidstaten verplicht om een natuurherstelplan op te stellen waarin staat hoe beschadigde natuur – ook in zee – kan worden hersteld. Het herstel van oesterbanken is een van de prioriteiten voor marien natuurherstel in België. We verwachten dat meer dan dertigduizend oesterlarven zullen uitgroeien tot volwassen oesters. De overlevers zullen zich voortplanten, het rif uitbreiden en ook andere zeesoorten aantrekken. Zo ontstaat een ecosysteem dat zichzelf in stand houdt, zonder verdere menselijke tussenkomst.
Merel Oeyen
Unieke knowhow
De kennis en technieken die binnen het BELREEFS-project worden ontwikkeld, zijn breder inzetbaar voor actief natuurherstel, zoals in Natura 2000-gebieden, en bij het natuurinclusief ontwerpen van offshore-energie-infrastructuur. Zo kunnen bedrijven zoals Jan De Nul deze aanpak toepassen bij de aanleg van windparken en onderzeese kabels.
In onze diverse zeebouwprojecten werken we vaak met rotsen, grind en ander hard materiaal. Bijvoorbeeld om funderingen van windturbines of onderzeese kabels te beschermen tegen stroming, golven, ankers en visnetten. Wij zoeken voortdurend naar nieuwe en efficiënte manieren om natuurherstel te integreren in onze kernactiviteiten. Met BELREEFS leggen we de fundamenten voor een grootschaliger herstel van oesterriffen in de Noordzee en daarbuiten. Dat doen we ook via projecten zoals het Prinses Elisabetheiland en Reefcovery, waarin we toewerken naar de verdere opschaling van actief oesterrifherstel en inzetten op de integratie van oesters in mariene infrastructuur.
Vicky Stratigaki
De oesters werden gekweekt in samenwerking met het Nederlandse Stichting Zeeschelp en Oyster Heaven (Mother Reef). Voor al onze projecten werken we samen met NORA-experten en volgen we de richtlijnen van de Native Oyster Restoration Alliance, een internationale organisatie. Zo gaan we aan de slag met de best beschikbare kennis, geavanceerde technologieën en toonaangevende ervaring.
Disclaimer
Dit nieuwsbericht is grotendeels gebaseerd op een persbericht van Jan De Nul van 22 juli 2025.
Achtergrond
BELREEFS is een samenwerking tussen Jan De Nul, het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, Shells & Valves en Mantis Consulting, en wordt uitgevoerd in opdracht van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu als onderdeel van het LIFE B4B-project.
Hoewel De Blauwe Cluster geen directe partner is in dit project, zijn we trots dat verschillende van onze leden en partners actief bijdragen aan de uitvoering ervan.
