Kansen en uitdagingen voor offshore wind in Polen

Offshore windenergie biedt Polen een enorme kans om de energietransitie te versnellen en een significante bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de Poolse energievoorziening. Het land heeft ambitieuze doelstellingen, maar er zijn nog verschillende uitdagingen die moeten worden aangepakt. 

Toch is de sector in opkomst, en met de juiste investeringen en samenwerking tussen de overheid, industrie en internationale partners kan Polen zich ontwikkelen tot een leidende speler in offshore wind in de Baltische zee. Dat brengt ook opportuniteiten voor Belgische bedrijven met zich mee.

Hieronder delen we eerst de belangrijkste inzichten die we tijdens de missie naar Polen opgedaan hebben. Vervolgens gaan we ook dieper in op de bestaande en toekomstige offshore windmolenparken in het land. 

Op 1 juli 2020 ondertekenden de Poolse regering en de windenergie-industrie een intentieverklaring voor de ontwikkeling van offshore windenergie in Polen. Deze verklaring legt de basis voor de groei van de offshore windsector, die een sleutelrol speelt in het diversifiëren van de Poolse energieproductie. 

Momenteel is het land nog sterk afhankelijk van kolen. In 2016 werd 80% van de elektriciteit opgewekt met kolen, maar dit is vandaag de dag gedaald tot 48%, wat nog steeds hoog is. Het grootste deel van deze daling is gecompenseerd door andere fossiele brandstoffen. 

Offshore wind wordt gezien als een cruciale technologie om de hernieuwbare energie-doelen voor 2030 te behalen. De samenwerking tussen overheid en industrie stuurt een sterk signaal naar investeerders over de politieke steun voor deze sector.

Polen heeft ambitieuze doelen voor offshore wind, en mikt op een geïnstalleerd vermogen van 5,9 GW tegen 2030 en 18 GW tegen 2040. Het potentieel van het Poolse deel van de Baltische zee wordt geschat op 33 GW, wat van Polen de grootste markt voor offshore wind in de Baltische zee zou maken.

Naast het realiseren van een groene energietransitie, staat het versterken van de lokale industrie hoog op de agenda in Polen. Het land streeft ernaar dat Poolse bedrijven 20% van de werkzaamheden binnen de sector uitvoeren, zowel via privé- als staatsbedrijven. Momenteel is de participatie van Poolse bedrijven echter slechts 12-15%. Om de doelstelling van 20% te behalen, investeert de Poolse overheid fors in de opbouw van productiefaciliteiten.

De offshore windenergiesector zal naar verwachting een belangrijke impuls geven aan de Poolse economie. Dit zal duizenden nieuwe banen creëren en sterke industriële clusters bevorderen. Kustregio's die al actief zijn in de windindustrie, zullen zich verder ontwikkelen. Het is daarbij de bedoeling om Poolse havens zoals Szczecin, Gdańsk en Gdynia om te vormen tot ‘hernieuwbare energie hubs’ voor opslag, assemblage, transport en onderhoud van offshore windturbines.

Polen streeft naar sterke samenwerkingen tussen Poolse en internationale bedrijven voor de verwezenlijking van haar offshore windenergieambities. Bij de opbouw van de toeleveringsketen worden diverse factoren in overweging genomen, waarbij de integratie van bestaande Poolse bedrijven een cruciale rol speelt.

Polen beschikt over diverse havens die strategisch gelegen zijn nabij specifieke windmolenparken en heeft concurrerende arbeidskosten ten opzichte van het Europees gemiddelde.

Met de bouw van het eerste windmolenpark bevindt Polen zich in een intensief leer- en groeiproces. De Poolse overheid werkt aan een industrialisatiestrategie voor offshore wind in Polen. Een studie van de CCE Energy Group identificeert daarbij volgende uitdagingen: 

• Gebrek aan Poolse bedrijven op Tier 1-niveau: Er zijn onvoldoende binnenlandse bedrijven op Tier 1-niveau. Dit belemmert de benutting van het volledige potentieel van lagere leveranciers en maakt het moeilijk om een robuuste toeleveringsketen op te bouwen.
• Vertrouwen in stabiliteit en winstgevendheid: Het ontwikkelen van een toeleveringsketen vereist vertrouwen in de stabiliteit en winstgevendheid van de sector. De onzekerheid over de langetermijnrendabiliteit van offshore windprojecten maakt het lastig voor bedrijven om de benodigde middelen te investeren en hun capaciteiten verder uit te breiden.
• Hoge instapbarrières voor financiering: De financiering (en de benodigde financiële garanties) van contracten vormt een belangrijke barrière voor Poolse bedrijven om zich aan te sluiten bij Europese toeleveringsketens.

• Baltic Power

Baltic Power is het eerste Poolse offshore windmolenpark dat zich in de constructiefase bevindt. Onlangs werden de eerste monopiles met succes geïnstalleerd.

Het park bevindt zich 23 km ten noorden van de Poolse kust en zal 76 windtubines van 15 MW tellen, wat goed is voor een totale capaciteit van 1,2 GW. 

Baltic Power is een joint venture tussen ORLEN en Northland Power. De bouw zal naar verwachting in 2026 volledig afgerond zijn. 

• BC Wind

BC-Wind is een van de eerste offshore windprojecten in Polen die de voorbereidende fase succesvol heeft afgerond. Het project bevindt zich momenteel in de aanbestedingsfase.

Het park ligt ongeveer 23 kilometer uit de kust en beslaat twee aangrenzende locaties met een gezamenlijke oppervlakte van 90,94 km². De geplande capaciteit bedraagt maximaal 500 MW.

BC-Wind is volledig in handen van Ocean Winds, een joint venture van ENGIE en EDP Renewables. 
 

• Bałtyk 1, 2 en 3

De windparken Bałtyk 1, 2 en 3 worden ontwikkeld door Equinor en Polenergia met een geplande capaciteit van 3GW.

In een eerste fase worden de projecten Bałtyk 2 en Bałtyk 3 uitgevoerd. Deze offshore windparken zullen zich tussen de 22 en 37 km van de Poolse kustlijn bevinden, en hebben een totale capaciteit van 1.440 MW. 

De eerste energieproductie wordt al in 2027 verwacht. De commerciële fase is gepland vanaf 2028. Dit jaar wordt de finale investeringsbeslissing genomen; daarna kunnen de constructiewerken beginnen.

In een tweede fase volgt dan het project Bałtyk 1. Dit offshore windpark zal zich ongeveer 80 km van de Poolse kust bevinden, en is goed voor een capaciteit van 1.560 MW.
 

• Baltica 2

Het offshore windmolenpark Baltica 2 is een joint venture tussen PGE (Polska Grupa Energetyczna) en Ørsted, met een totale capaciteit van 2,5 GW.

Baltica 2 komt ongeveer 40 km voor de Poolse kust, nabij Ustka, en zal naar verwachting in 2027 volledig operationeel zijn. 

Polen is van plan om 12 GW aan bijkomende offshore windenergiecapaciteit te veilen in de periode 2025-2031. Het volume voor de veilingen in 2025 en 2027 is vastgesteld op telkens 4 GW, terwijl voor 2029 en 2031 telkens 2 GW wordt geveild. De maximale prijzen per MWh zijn vastgesteld tussen PLN 485,71 voor de dichtstbijzijnde gebieden en PLN 512,32 voor de locaties die het verst in zee liggen.

De tweede ronde van de Poolse offshore windenergieplannen is een belangrijke stap voor de staatsbedrijven PGE (Polska Grupa Energetyczna) en Orlen in de verdere ontwikkeling van de Poolse offshore windcapaciteit. Beide bedrijven hebben aanzienlijke concessies gewonnen, wat hen in staat stelt om hun rol als leiders in de hernieuwbare energiesector verder uit te breiden.

Beide staatsbedrijven zijn afhankelijk van internationale partners om hun ambitieuze offshore windprojecten in Polen te realiseren. Ze zoeken specifiek naar internationale bedrijven die kunnen bijdragen aan de technische, operationele en logistieke uitdagingen die de ontwikkeling van offshore windenergie met zich meebrengt. 

Bedrijven met ervaring in de bouw van windparken, de installatie van kabels en het onderhoud van offshore turbines zijn daarbij zeer gewild. Daarnaast wordt van de partners verwacht dat zij nauw samenwerken met lokale Poolse bedrijven, wat kansen biedt voor lokale werkgelegenheid en kennisoverdracht.